En dan vooral naar gas. Gas is slechter voor het klimaat dan stroom, waarvan steeds meer groen wordt opgewekt. En gas maakt ons - vanwege het einde aan de gaswinning in Groningen - ook afhankelijker van andere landen (met vaak dubieuze regimes). Daarom wil Nederland uiterlijk in 2050 stoppen met de levering van aardgas aan woningen.
In een standaardwoning wordt gas verbruikt voor de verwarming, het warme water en om te koken. Volgens Milieu Centraal verbruikt een gemiddeld huishouden momenteel 1.169 kubieke meter gas, aangeduid met m3. Op deze website kun je ook je eigen verbruik afzetten tegen vergelijkbare huishoudens, via de test ‘Vergelijk je energieverbruik’. Een goede eerste stap om te kijken waar je staat.
Ik ben in 2010 voor het eerst serieus gaan kijken naar mijn gasverbruik. Wij verbruikten op dat moment 2.336 m3, in een huishouden met twee volwassenen en twee pubers. Het jaar 2023 hebben we afgesloten met 596 m3. Dat is een reductie van 74 procent. Nu zul jij als kritische lezer misschien zeggen: “ja, maar Hans, de winters zijn in de afgelopen jaren ook warmer geworden, dus dat is geen kunst!” Voor een deel heb je daar gelijk in.
Er is een handig hulpmiddel om het effect van de buitentemperatuur op je gasverbruik eruit te halen, zodat je ook echt appels met appels vergelijkt. Dat hulpmiddel heet ‘graaddagen’. Een beetje ongelukkig gekozen term, maar als rekenhulp is hij heel handig. Eén graaddag staat voor het temperatuurverschil tussen buiten en binnen van één graad gedurende een etmaal. Telt een dag bijvoorbeeld 10 graaddagen, dan was het buiten op die dag dus gemiddeld 10 graden kouder dan binnen. Op de website mindergas.nl kun je voor alle periodes vanaf 2006 het aantal graaddagen berekenen. Het jaar 2010 telde 3.372 graaddagen, het jaar 2023 telde er 2.441. Dat is een behoorlijk verschil en verklaart inderdaad een deel van de besparing. Maar nu we voor beide jaren het aantal graaddagen weten, kunnen we ook het verbruik per graaddag berekenen. Voor 2010 is dat 0,69 per graaddag, voor 2023 is het 0,24. Omgerekend is dat een reductie van ruim 65 procent. Als het jaar 2010 even warm was geweest als 2023, hadden we waarschijnlijk 1.684 m3 gas verbruikt, in plaats van 2.336.
Ook die 65 procent is niet helemaal onze verdienste. In september 2013 is onze oudste dochter op kamers gaan wonen en drie jaar later onze jongste dochter. Reken maar dat dit scheelt in de hoeveelheid gas. Denk aan extra kamers die je moet verwarmen en het feit dat pubers lang douchen, zeker als ze lange haren hebben en die vaak wassen. Met de rekenhulp van Milieu Centraal kan ik berekenen dat dit rond de 170 m3 scheelt. Dus als we die ook aftrekken van de 1.684 m3 krijgen we een verbruik van 1.515 m3. Nu hebben we appels en appels: meer dan 60 procent reductie op ons gasverbruik ten gevolge van eigen maatregelen.
Die 60 procent hebben bereikt met een hele reeks van ingrepen. Het begon in 2011 met de aanschaf van een HR-combiketel. Vervolgens hebben we in de afgelopen jaren de spouwmuur, de vloer en een deel van het dak laten isoleren en op een aantal plaatsen isolerend glas laten plaatsen. Wat ook heeft bijgedragen is het verlagen van de temperatuur van de cv-ketel. Die staat in de meeste huizen standaard op 85 graden. Maar als je woning al wat beter geïsoleerd is, kan die omlaag. Onze woning krijgt hij warm op 60 graden en dat scheelt alleen al 15 procent gas per jaar. In een HR-combiketel zit ook een klein reservoir aan warm water, zodat je, als je de kraan open zet, direct warm water krijgt. Als je het niet erg vindt om even te wachten op je warme water, dan kun je ook hierop besparen; wij hebben het tapwater op de ecostand gezet. En in 2022 zijn we overgestapt op inductiekoken. Dat scheelt ook weer een paar procent aan gas, in ruil voor een iets hoger stroomverbruik. Tot slot de ventilatoren onder de radiatoren in de huiskamer. Ook die hebben flink bijgedragen.
De rest is een kwestie van nieuwe gewoontes aanleren. We zijn korter en minder vaak gaan douchen. We hebben de kamertemperatuur van 19 graden naar 17 teruggebracht. En in de wintermaanden leg ik de gordijnen op de vensterbank, zodat de warmte direct de kamer in komt.
In de grafiek hieronder zie je ons verbruik per graaddag met daarbij alle maatregelen die we genomen hebben. Je ziet hierin ook ineens een grote piek in 2018. Aanvankelijk begreep ik niet hoe dat kwam. Tot ik bedacht dat onze buurman eind 2017 naar het verpleeghuis was gegaan. Zijn woning, waarin altijd lekker werd gestookt, heeft ruim een jaar leeggestaan. Feitelijk woonden we dus een jaar lang in een hoekwoning. Met de rekenhulp van Milieu Centraal kun je uitrekenen dat dit 180 m3 extra gas betekent.
Zijn we klaar? Nee, nog niet. Op dit moment is een klusjesman voor ons het dak verder aan het isoleren (met vlas, een prachtig natuurvriendelijk product, zie de foto bovenaan). In juni gaan we de radiatoren op de begane grond vervangen door vloerverwarming. En dan is ons huis klaar voor vervanging van de gasketel door een warmtepomp. Welk systeem het wordt, daar ben ik nog niet uit. Warmtepompen zijn duur en nemen veel ruimte in beslag, binnen of buiten. En de ontwikkelingen gaan snel. Misschien kan ik binnenkort wel vertellen, welke keuze we hebben gemaakt.
Wil je zelf aan de slag met het verlagen van je gasverbruik? Dan kun je in Zeist een beroep doen op de vrijwilligers van Mijn Groene Huis. Ik zet de mogelijkheden voor je op een rij:
En tot slot: ga vooral ook zelf meten. Want je ziet aan dit artikel: meten is weten. Het lijkt ingewikkeld, maar als je er even induikt, kom je een heel eind.