Die vraag stond centraal tijdens een lezing die Paul Machielsen (Abbing’s Buitenhof) op uitnodiging van Groei & Bloei, afd. Zeist e.o. verzorgde.

Klimaatverandering is niet nieuw, zo leren ons de ijstijden. De aarde overleeft dat wel maar dat is niet vanzelfsprekend voor het leven op onze planeet. Flora en fauna passen zich mogelijk nog aan maar gaat dat de mens ook lukken? De lezing ging uiteraard niet over onze overlevingskansen als soort en de invloed van de mens op klimaatverandering zoals aanpassing van gedrag, consumptiepatronen en mobiliteit. Logisch, want dinsdag 21 januari ging het over onze tuinen.

Ik was erbij en vond het een hele boeiende en leerzame lezing zoals je uit het volgende verslagje kunt opmaken. Om het hier en daar wat beeldender te maken, heb ik wat foto’s toegevoegd. Voor een deel uit mijn eigen tuin en voor deze gelegenheid gemaakt dus met winters kleurtje.

Extremer weer

De kans op langere periodes van droogte neemt toe, afgewisseld door heftige regenbuien en wateroverlast, ongebruikelijk hoge temperaturen – zowel ’s zomers als ’s winters of nachtvorst na half mei (De ijsheiligen).

Deze ontwikkelingen vragen om een toekomstbestendige gebiedsontwikkeling: zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Op www.citydealklimaatadaptatie.nl kun je zien wat er zoal gebeurt.

De kringloopgedachte – nu weer actueel in het kader van landbouwbeleid – geeft houvast bij het tuinieren. Een groene en gezonde tuin is weerbaarder en heeft een positieve invloed op de effecten van klimaatverandering. Hoe werkt dat?

De bodem

Tuinieren begint met een gezonde bodem: rul, luchtig, voedselrijk en vol micro-organismes.

Dat bereik je door organisch materiaal op te brengen zoals compost (uit eigen tuin en gft-afval) en organische meststoffen zoals koe- of stalmest. Geen kunstmest want dat spoelt uit en verontreinigt het grondwater!!!

Luchtige, gezonde grond houdt beter vocht vast. Mulchen (zoals gevallen blad laten liggen) helpt en maakt je planten gezonder.

Biodiversiteit

Een gezonde tuin barst van het leven en heeft een grote variatie aan beplanting. Zorg daarom voor nest-, schuil- en voedselmogelijkheden voor dieren. Gebruik bloemzaden van biologische oorsprong (dan is er geen – voor m.n. insecten schadelijk - gif gebruikt bij de teelt) en organische meststoffen.

Een aangeharkte tuin met veel zwarte grond of tegels is dodelijk voor biodiversiteit.

Variatie betekent niet alleen veel verschillende bloeiende planten maar ook een diversiteit aan hoog en laag, struiken en bomen. En vergeet de muren niet: verticaal tuinieren vergroot de aantrekkelijkheid van je tuin – voor mens en dier – en werkt verkoelend. Een “rommelhoekje” wordt zeker gewaardeerd door de dierlijke bezoeker(tje)s van je tuin. En een bijenhotel kan ook nooit kwaad.

En natuurlijk: gebruik geen chemische middelen (ook geen natuurazijn) bij de bestrijding van mos e.d. Kies voor een product op basis van aminozuren of doe het handmatig. Ongediertebestrijding wordt trouwens overbodig als je planten voldoende weerbaar zijn (gezonde, voedzame bodem) en vogels en insecten de weg naar je tuin weten te vinden.

Regenwater

Water is essentieel voor de natuur. Daarom moeten we regenwater zien vast te houden in de grond en zo min mogelijk via het riool afvoeren. Dan verdwijnt het via de rivieren naar zee terwijl onze tuinen het goed kunnen gebruiken en het teveel aan vocht opgenomen wordt door de bodem en uiteindelijk in het grondwater belandt: klaar voor hergebruik als drinkwater of besproeiing. We kunnen met de inrichting van onze tuin veel doen om regenwater te benutten en vast te houden: veel begroeiing, geen of waterdoorlatende bestrating, regentonnen, vijvers en irrigatiesystemen. Kijk voor inspiratie maar eens op www.huisjeboompjebeter.nl of www.steenbreek.nl.

Bij nieuwbouw is het natuurlijk makkelijker om voorzieningen te treffen dan bij bestaande bouw maar als de tuin of straat een keer op de schop gaat: grijp je kans en koppel het regenwater af van het riool.

Leve de groene tuin!

Een groene tuin is mooier, levendiger en ook weerbaar en klimaatbestendiger.

Groen neemt water op, verbetert de luchtkwaliteit, zorgt voor verkoeling, werkt geluiddempend, werkt rustgevend en vormt het leefgebied van vogels, insecten en zoogdieren. Tuinieren is ook op een andere manier gezond: lichaamsbeweging in de buitenlucht, je wordt gelukkig van het resultaat en het bevordert  sociale contacten.

In Nederland is 40% van de stedelijke oppervlakte in particulier bezit: dat biedt heel veel mogelijkheden om te vergroenen. Denk dan dus niet alleen aan de traditionele tuin met borders, struiken en bomen maar ga ook verticaal tuinieren en leg sedum op je platte (schuur – of garage)dak. Kijk voor inspiratie maar eens op de projectpagina’s van  operatie steenbreek en sedumdaken.

Vereniging Groei & Bloei

De lezing op 21 januari jl. maakt deel uit van een reeks die de afdeling Zeist e.o. van Vereniging Groei & Bloei jaarlijks organiseert. De volgende is op 18 februari  en gaat over onkruid in de tuin. Ook leuk want wat is onkruid eigenlijk.

Meer informatie over de Koninklijke Maatschappij Tuinbouw en Plantkunde Groei & Bloei, zoals de vereniging officieel heet, is te vinden op www.zeist.groei.nl.

Zeist, 22 januari 2020

Anne-Marie Bergervoet